Prince Edward Island (PEI) là tỉnh bang có diện tích và dân số nhỏ nhất tại Canada. Prince Edward Island có dân số 162.000 người (tháng 8 – 2021) và diện tích là 5.660 km2 . PEI là tỉnh đảo duy nhất của Canada và được kết nối với lục địa bằng cây cầu vượt biển dài nhất Bắc Mỹ là Cầu Liên Bang.

Tên gọi
Năm 1798, người Anh đã đặt tên hòn đảo theo tên Hoàng tử Edward, công tước vùng Kent và Strathearn, con thứ tư của vua George III và cha của nữ hoàng Victoria và cái tên đó đã được dùng đến ngày nay.

Trong tiếng Pháp, hòn đảo được gọi với cái tên là Île-du-Prince-Édouard, trước đây hòn đảo có tên là Île Saint-Jean, có nghĩa là đảo St. John.

Hòn đảo được biết đến trong tiếng Scotland là Gaelic là Eilean a ‘Phrionnsa, nghĩa là “Đảo của Hoàng tử”.

Lịch sử
Trước khi người người châu Âu khám phá và định cư tại đây, người bản địa sống tại Prince Edward Island là người Mi’kmaq.

Năm 1534, Jacques Cartier là người châu Âu đầu tiên tìm thấy hòn đảo Prince Edward Island. Năm 1604, vương quốc Pháp từng bước khai phá thuộc địa này bao gồm cả Prince Edward Island và thiết lập thuộc địa Pháp của Acadia. Hòn đảo được người Pháp đặt tên là Île Saint-Jean. Người Mi’kmaq không bao giờ thừa nhận sự thống trị của nhưng vẫn chào đón người Pháp như một đồng minh và đối tác thương mại.

Tháng 9/1864, Prince Edward Island là nơi tổ chức hội nghị Charlottetown, một trong những cuộc họp đầu tiên trong quá trình dẫn tới nghị quyết Quebec và sự hình thành Canada năm 1867. Prince Edward Island không đồng thuận với các điều khoản hợp nhất để gia nhập liên bang Canada vào năm 1867 và lựa chọn tiếp tục là thuộc địa của vương quốc Anh. Cuối thập niên 60 của thế kỷ 19, hòn đảo có nhiều lựa chọn, bao gồm cả việc trở thành một quốc gia tự trị hoặc trở thành một tiểu bang của Hoa Kỳ.

Với kết quả tổ chức thành công hội nghị Charlottetown, Prince Edward Island được xem như nơi khai sinh Liên bang Canada, được kỷ niệm bởi một vài công trình, chiếc thuyền và cây cầu Liên bang (xây dựng năm 1993 đến 1997).

Địa lý
Prince Edward Island là một hòn đảo tọa lạc trên vịnh St. Lawrence, phía tây của đảo Cape Breton, phía bắc của bán đảo Nova Scotia, phía đông của New Brunswick, phía nam giáp với dải biển Northumberland Strait. Hòn đảo có 2 khu vực đô thị lớn: Khu vực xung quanh cảng Charlottetown nằm ở trung tâm hòn đảo bao gồm cả thủ phủ Charlottetown và vùng một thị trấn ngoại ô Cornwall và Stratford. Một khu đô thị nhỏ hơn ở khu vực cảng Summerside ở bờ biển phía nam cách Charlottetown 40 km về hướng tây.

Bờ biển Prince Edward Island là sự kết hợp giữa những bãi biển, đụn cát, đá đỏ với vô số vịnh và hải cảng.

Mặc dù có diện tích nhỏ và khu vực nông thôn chiếm đa số, Prince Edward Island có mật độ dân số cao nhất tại Canada.

Prince Edward Island có khí hậu ôn đới và ảnh hưởng trực tiếp bởi đại dương bao quanh. Vì vậy, khí hậu tại đảo tương đối ôn hòa hơn lục địa do có dòng biển nóng từ vịnh St. Lawrence chảy qua. Khí hậu tại Prince Edward Island thay đổi quanh năm, có những mùa khí hậu giữa các ngày khác nhau và không có kiểu thời tiết cụ thể nào kéo dài. Vào mùa đông, khí hậu tương đối lạnh và kéo dài nhưng vẫn ổn định hơn so với lục địa.

Tỉnh bang Prince Edward Island hoàn toàn sử dụng nguồn nước mặt, nguồn nước có thể dùng để uống với xấp xỉ 305 giếng công suất cao. Những hệ thống hạ tầng cung cấp nước được lắp đặt từ năm 1888 vẫn còn tồn tại đến ngày nay.

Nhân khẩu học
Theo Khảo sát hộ gia đình quốc gia năm 2011, cộng đồng lớn nhất ở Prince Edward Island là con cháu của người Scotland (39.2%), tiếp theo đó là người Anh (31.1%), người Pháp (21.1%). Dân cư Prince Edward Island đa số là người da trắng, ngươi Hoa chiếm một phần nhỏ trong nhóm thiểu số khoảng 1.3% dân số.

Đại đa số dân ở Prince Edward Island nói tiếng Anh (94.9%), ngoài ra còn các ngôn ngữ khác như tiếng Pháp (3.5%), tiếng Hoa, tiếng Ả rập, tiếng Hà Lan, tiếng Đức…

Hai tôn giáo lớn nhất ở Prince Edward Island là đạo Công giáo (47%) và đạo Tin lành (43%) theo khảo sát dân số năm 2011.

Tính đến tháng 7 năm 2021, dân số của Prince Edward Island là hơn 160.000 người.

Kinh tế
Nền kinh tế tỉnh bang chủ yếu dựa vào các ngành mùa vụ như nông nghiệp, đánh bắt thủy sản và dịch vụ du lịch. Prince Edward Island không phát triển mạnh trong các ngành công nghiệp nặng và sản xuất. Cavendish Farms là một trong những doanh nghiệp hiếm hoi có nhà máy sản xuất thực phẩm tại Prince Edward Island.

Kinh tế của một số cộng đồng ven biển tại Prince Edward Island dựa trên việc đánh bắt ốc, sò, đặc biệt là hào, tôm hùm.

Nông nghiệp là ngành thống trị trong kinh tế tỉnh bang kể từ thời thuộc địa. Năm 2015, nông nghiệp và sản xuất thực phẩm chiếm khoảng 7.6% GDP toàn tỉnh bang. Tỉnh bang có khoảng 240.000 ha dành cho nông nghiệp, chiếm khoảng 1/3 diện tích tỉnh bang. Năm 2016, số lượng trang trại vào khoảng 1.353, giảm 9.5% so với 5 năm trước. Sản lượng nông nghiệp chủ yếu là khoai tây, trái berry và rau xanh.

Kinh tế tỉnh bang đã phát triển mạnh trong thập kỷ vừa qua với sự đổi mới hiệu quả. Hàng không vũ trụ, công nghệ sinh học, công nghệ và truyền thông thông tin, năng lượng tái tạo được tập trung và đa dạng hóa. Công nghệ hàng không vũ trụ là ngành công nghiệp lớn thứ tư tỉnh bang, chiếm 25% giá trị xuất khẩu và đạt kim ngạch 355 triệu USD hàng năm.

Hiện nay, xấp xỉ 25% năng lượng điện của tỉnh bang sử dụng năng lượng tái tạo là điện gió. Chính quyền tỉnh bang đã ước tính sẽ tăng tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo lên con số 50%.

Chính trị
Chính quyền tỉnh bang có trách nhiệm trong các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, dịch vụ xã hội, giáo dục, phát triển kinh tế, ban bố luật lao động và luật dân sự.

Chính quyền Prince Edward Island được điều hành bởi Nghị viện theo chế độ Quân chủ lập hiến, quân chủ tại Prince Edward Island là người sáng lập các nhánh lập pháp, tư pháp và hành pháp trong tỉnh bang. Đứng đầu cho chế độ quân chủ là Nữ hoàng Elizabeth Đệ nhị, người cũng là Nữ hoàng tại 15 quốc gia khác trong khối thịnh vượng chung và 9 tỉnh bang khác tại Canada. Người đại diện cho Nữ Hoàng tại Prince Edward Island là quận công Prince Edward Island, hiện là bà Antoinette Perry, chịu trách nhiệm hầu hết các công việc của Hoàng gia tại Prince Edward Island.

Sự tham gia của hoàng gia và những người đại diện vào việc điều hành công việc của tỉnh bang là rất hạn chế. Trên thực tế, quyền hành pháp được chỉ đạo bởi một Hội đồng điều hành chính quyền tỉnh bang, những thành viên trong Hội đồng này được bầu cử và lựa chọn bởi Thống đốc tỉnh bang (hiện tại là ông Dennis King). Để ổn định quyền lực, quận công sẽ chỉ đạo Đảng có số ghế cao thứ nhì trong nghị viện là Đảng Đối lập. Người dẫn đầu Đảng Đối lập sẽ là Người đối lập trung thành của Nữ Hoàng (hiện tại là ông Peter Bevan-Baker).

Giáo dục
Tại Prince Edward Island, hệ thống trường học công lập được chia thành hai nhóm: quận chuyên về trường Anh ngữ và quận chuyên về trường Pháp ngữ.

Có khoảng 10 trường phổ thông và 54 trường tiểu học trong nhóm trường Anh ngữ và 6 trường học nhiều cấp trong nhóm trường Pháp ngữ. Có 22% sinh viên ghi danh ở chương trình học song ngữ, đây là bậc học cao nhất tại tỉnh bang.

Có 3 học viện sau phổ thông được vận hành trong tỉnh bang, bao gồm 1 trường đại học và 2 trường cao đẳng. Đại học Prince Edward Island là trường đại học công lập duy nhất, và tọa lạc tại thành phố Charlottetown.

Hạ tầng
Giao thông vận tải của Prince Edward Island chủ yếu thông qua hệ thống hải cảng tại Charlottetown, Summerside, Borden, Georgetown và Souris kết hợp với hệ thống đường sắt, hai sân bay ở Charlottetown và Summerside để kết nội với lục địa Bắc Mỹ. Hệ thống đường sắt tại Prince Edward Island không được sử dụng đến năm 1989 để củng cố hệ thống đường cao tốc.

Năm 1997, cây cầu Liên bang được khánh thành đã kết nối Borden, Carleton (Prince Edward Island) với Cape Jourimain (New Brunswick). Đây là cây cầu bắc qua biển đóng băng dài nhất thế giới, nó đã thay thế cho dịch vụ phà Marrine Atlantic. Tỉnh bang có hệ thống đường xá dày đặc nhất Canada.

Y tế
Tỉnh bang có một phân ban chịu trách nhiệm điều hành việc chăm sóc sức khỏe cho người dân gọi là Health PEI. Phân ban này nhận ngân sách để vận hành theo quy định của Sở Y tế và Sức khỏe Prince Edward Island.

Có 8 bệnh viện tại Prince Edward Island: bệnh viện Queen Elizabeth (Charlottetown), bệnh viện Prince County (Summerside), bệnh viện Kings County Memorial (Montague), bệnh viện Community (O’Leary), bệnh viện Souris (Souris), bệnh viện Western (Alberton), bệnh viện Hillsborough (Charlottetown) – bệnh viện tâm thần duy nhất tại tỉnh bang.

Chương trình chăm sóc sức khỏe toàn diện của Prince Edward Island bao gồm từ chăm sóc sức khỏe cơ bản đến chăm sóc tại nhà, các biện pháp thể lực nâng cao sức khỏe, phòng chống dịch bệnh… Tỉnh bang cũng tổ chức một số trung tâm sức khỏe gia đình tại vùng nông thôn và các đô thị nhỏ xa trung tâm.

Prince Edward Island là tỉnh bang duy nhất không cung cấp các dịch vụ phá thai trong hệ thống bệnh viện của họ. Ca phá thai cuối cùng là năm 1982 trước khi bệnh viện Queen Elizabeth được thành lập.

Văn hóa
Văn hóa truyền thống về nghệ thuật, âm nhạc và sự sáng tạo đã có nhiều hỗ trợ cho hệ thống giáo dục. Một số lễ hội nghệ thuật hàng năm như lễ hội Charlottetown được tổ chức tại Trung tâm Nghệ thuật Liên Bang.

Lucy Maud Montgomery, người sinh ra ngày 1874 tại Clifton (New London) đã viết hơn 20 tiểu thuyết và nhiều truyện ngắn. Cuốn sách Anne of Green Gables lấy bối cảnh tại Cavendish, Prince Edward Island được xuất bản lần đầu tiên năm 1908.

Về thể thao, Prince Edward Island có những môn thể thao phổ biến như khúc côn cầu, đánh gôn, bóng rổ, đua ngựa, bóng chày, bóng đá, bóng bầu dục… Thể thao dưới nước cũng phổ biến vào giai đoạn hè.

Thành phố kết nghĩa
Tỉnh Hải Nam của Trung Quốc trở thành thành phố kết nghĩa với Prince Edward Island từ năm 2001.